Irismen handiko liburu ttipi bat

Bere egoera bikainaren kontserbazioa, alde batetik, azal larruzkoa izateari eta landuari esker da. "Ezaugarri honek adierazten du opari bat izan zela, azaldu du Audrey Farabos-ek, 2026ko urtarrilaren 11 arte Baionako Euskal Museoan eta Historia Museoan erakusketa zientifikoko komisarioak. Hori da, garai hartan liburuak zuriz inprimatzen zirelako, hau da, lotura gabe, eta zuri oihalez estalirik saltzen zirelako, haiek zaintzeko. « Linguae vasconum primitiae » honako ale hau, gaur arte ezagutzen den bakarra, Jeanne d'Albret-en ilobari, odol printzeari, oparitua izan zen. Horregatik azal larrua.

XVII. mendean, Errege Liburutegiaren erreserbetara joan zen, lehen orrialdeetako batean inprimatutako zigilua horren lekuko da. Haren ondorengo erakundeek, hots, Nazioko Liburutegiak, Liburutegi Nazionalak eta Frantziako Liburutegi Nazionalak, bat bestearen ondoren heredatu ute, eta, dudarik gabe, arrazoi horrek azaltzen du haren kontserbazio ona. Liburua oso gutitan ateratzen da hortik, bere antzinatasuna eta bere izaera berezia kontuan hartuz.

Apeza batek idatzitako maitasunezko poemak

« Linguae vasconum primitiae » liburuak deboziozko poemak eta maitasun profanozko poemak biltzen ditu, eta gure garaian apeza baten lumatik atertuak izana, harrigarria dirudi. "Emazteen Fabore », Bernat Etxeparek idazten du ez zela paradisura joanen, han emazterik ez bada. Dans "Ezkonduien Kopla"(Ezkonduen poema) liburuan libreki aipatzen  adulteroaren auzia, emazte ezkondua amesten duenak sentitzen dituen frustrazioak, bainadesirak asetu gabe gelditzen zaizkionak.. Askatasun horren doinuak azaltzen du, garai hartako testuinguru ez oso ortodoxoa, non apezek bikotean bizi zitezkeen, Elizak argi eta garbi onartu gabe eta fededunek deitoratu gabe. Azken ikerketek egiaztatu dute Bernat Etxeparek seme bat ukan zuela, baina ez da jakiten nor zen ama. Beste hainbat poema idatziak dira euskararen, bere ama hizkuntzaren, goraipatzeko. Etxeparek bere olerkiak plazartzen ditu garai hartan erabiltzen ziren beste hizkuntzen mailara igotzeko. Gaur egun, horietako batzuk kantatzen dira – « Kontrapas », « Emazteen fabore », « Euskara, jalgi hadi plazara »... Euskara karrikara eta plazara ateratzea izan zen ere humanista hauen helburuetako bat.

Erakusketaren inguruan

• Abenduaren 6 eta 20an, urtarrilaren 3 eta 10ean, Euskal Museoan: 30 minutuko bisita, 15:00etan frantsesez, 16:00etan euskaraz.
• Abenduaren 6an, larunbata, 12:00etan Biltxokon: Ibong eta Garazi Navas-ek, Bernat Etxepare-ren poemak musika bidez interpretatuko dituzte.
• Abenduaren 19an, ostirala, 20 :00etan San-Izpirituko kolegialan : concert Danserie Ensemble kontzertua  Euskaltzaindiarekin lan-partaidetzan
• Urtarrilaren 8an, osteguna à 1 :00etan Euskal museoan: Philippe Chareyre-ren mintzaldia (historia garaikidea) eta Aurelia Arcocha (euskal filologia)

*Euskaldunen hizkuntzaren hasierako lehen pausoak 

Xehetasunak> musée Basque

« Linguae vasconum primitiae » Sho Hagio-k, Tokyoko Atzerriko Ikasketen Unibertsitateko euskara irakasleak, japonierara itzuli du. Euskara eta euskal kulturaren aditu, humanista honek 2009an Tokion Euskal Etxe bat sortzen lagundu zuen, halaber. Bere lanengatik, Jean-Michel Larrasquet saria eskuratu zuen Eusko Ikaskuntzatik, 2025eko azaroaren 22an.